ناودانی گالوانیزه چیست؟

ناودانی گالوانیزه یکی از مقاطع فولادی پرکاربرد در صنعت ساختمان‌سازی، تأسیسات و سازه‌های فلزی است که به‌دلیل مقاومت بالا در برابر رطوبت، خوردگی و زنگ‌زدگی، جایگاه ویژه‌ای در پروژه‌های فضای باز و شرایط محیطی سخت پیدا کرده است. این نوع ناودانی در واقع از فولاد معمولی ساخته شده و سپس با یک لایه روی (zinc) به روش گالوانیزه گرم یا سرد پوشانده می‌شود. هدف از این پوشش، ایجاد یک لایه محافظ در برابر اکسیداسیون و افزایش عمر مفید قطعه است.

در مقایسه با سایر مقاطع مانند ناودانی آلومینیومی، ناودانی گالوانیزه از استحکام بیشتری برخوردار است و برای تحمل بارهای سنگین‌تر مناسب‌تر خواهد بود. اگرچه ناودانی‌ های آلومینیومی سبک‌تر هستند و در پروژه‌های نیازمند وزن کم یا زیبایی ظاهری بیشتر استفاده می‌شوند، اما در محیط‌های صنعتی و عمرانی، ناودانی گالوانیزه به‌دلیل دوام بالا و مقاومت در برابر رطوبت و مواد شیمیایی، اولویت دارد.

ناودانی گالوانیزه در انواع بال موازی و بال مخروطی تولید می‌شود و بسته به نوع پروژه، می‌توان آن را در شاخه‌های ۶ یا ۱۲ متری تهیه کرد. همچنین در برابر شرایط آب‌وهوایی مختلف، مثل مناطق شرجی، مرطوب یا محیط‌های صنعتی با بخارات شیمیایی، عملکردی پایدار و قابل‌اطمینان دارد.

به‌طور کلی، اگر هدف از انتخاب ناودانی، استحکام، مقاومت در برابر خوردگی و عمر طولانی در محیط‌های بیرونی باشد، ناودانی گالوانیزه یکی از بهترین انتخاب‌ها در کنار گزینه‌هایی مثل استیل و آلومینیوم محسوب می‌شود. در ادامه این مقاله، ویژگی‌ها، کاربردها و مقایسه‌های فنی آن را بیشتر بررسی می‌کنیم.

نحوه تولید ناودانی گالوانیزه

ناودانی گالوانیزه یکی از پرکاربردترین پروفیل‌های فولادی در صنعت ساخت‌وساز و پروژه‌های عمرانی است که به‌منظور افزایش دوام و مقاومت در برابر خوردگی، با پوششی از فلز روی (Zinc) محافظت می‌شود. فرآیند تولید این نوع ناودانی شامل دو مرحله اصلی است: اول، ساخت ناودانی فولادی معمولی و سپس گالوانیزه‌کردن سطح آن به یکی از روش‌های استاندارد صنعتی.

مرحله اول: تولید ناودانی فولادی

در این مرحله، مقطع ناودانی ابتدا از ورق‌های فولادی ساخته می‌شود. بسته به مشخصات فنی موردنظر، این ورق‌ها در ضخامت‌های مختلفی برش خورده و با استفاده از روش‌های نورد سرد یا نورد گرم، به شکل ناودانی در می‌آیند.

• نورد گرم: این روش برای تولید ناودانی‌های با ضخامت بالا و مقاومت مکانیکی بیشتر کاربرد دارد. در این فرآیند، فولاد در دمای بالا (بیش از ۱۱۰۰ درجه سانتی‌گراد) حرارت داده شده و از میان قالب‌های مخصوص عبور داده می‌شود تا به شکل U یا C درآید.
• نورد سرد: مناسب برای ناودانی‌های نازک‌تر و با دقت ابعادی بالا است. در این روش، ورق فولادی بدون حرارت‌دهی، با فشار مکانیکی به شکل موردنظر فرم‌دهی می‌شود.

پس از ساخت مقطع، آن را در طول‌های معین (معمولاً ۶ یا ۱۲ متر) برش می‌دهند و برای مرحله بعدی یعنی گالوانیزه‌کردن آماده می‌کنند.

مرحله دوم: گالوانیزه‌کردن ناودانی

هدف از گالوانیزه‌کردن، ایجاد لایه‌ای از فلز روی (Zinc) روی سطح ناودانی است که از تماس مستقیم فولاد با رطوبت، اکسیژن و مواد شیمیایی جلوگیری می‌کند. این عملیات به دو روش عمده انجام می‌شود:

1. گالوانیزه گرم
   این روش رایج‌ترین و بادوام‌ترین شیوه گالوانیزه کردن است. در این فرآیند، ابتدا سطح ناودانی به‌طور کامل چربی‌زدایی و زنگ‌زدایی می‌شود. سپس مقطع در وان حاوی فلز روی مذاب با دمای حدود ۴۵۰ درجه سانتی‌گراد غوطه‌ور می‌گردد. پوشش حاصل، دارای چسبندگی بالا و مقاومت طولانی‌مدت در برابر خوردگی است. این روش برای پروژه‌های فضای باز و محیط‌های مرطوب ایده‌آل است.
2. گالوانیزه سرد
   در این روش، لایه نازکی از روی با استفاده از جریان الکتریکی بر سطح ناودانی اعمال می‌شود. این روش بیشتر برای کاربردهای تزئینی یا فضاهای داخلی مناسب است، زیرا ضخامت پوشش کمتر و مقاومت آن پایین‌تر از روش گرم است. البته دقت ابعادی و ظاهر یکدست‌تری دارد.

کنترل کیفیت و بسته‌بندی

پس از اتمام فرآیند گالوانیزه، ناودانی‌ها تحت تست‌های کنترل کیفی قرار می‌گیرند تا از یکنواختی پوشش، ضخامت مناسب، چسبندگی و نبود ترک یا نقص سطحی اطمینان حاصل شود. سپس با توجه به نوع مصرف، بسته‌بندی شده و به انبار یا بازار عرضه می‌گردند.

تفاوت با تولید ناودانی آلومینیومی

در مقابل، ناودانی آلومینیومی بدون نیاز به گالوانیزه‌کردن، ذاتاً در برابر خوردگی مقاوم است. این نوع ناودانی از طریق اکستروژن آلومینیوم تولید می‌شود و برای پروژه‌هایی با نیاز به وزن سبک، نمای ظاهری زیبا و محیط‌های کم‌خطر از نظر خوردگی استفاده می‌گردد. اما از نظر استحکام مکانیکی، ناودانی گالوانیزه در جایگاه بالاتری قرار دارد.

کاربرد ناودانی گالوانیزه

ناودانی گالوانیزه به‌دلیل ویژگی‌های منحصربه‌فرد خود، از جمله مقاومت بالا در برابر رطوبت، زنگ‌زدگی و عوامل محیطی، در طیف وسیعی از پروژه‌های عمرانی، صنعتی و ساختمانی کاربرد دارد. وجود پوشش محافظ از جنس روی بر روی سطح ناودانی، آن را به گزینه‌ای ایده‌آل برای فضاهای بیرونی، محیط‌های مرطوب، و فضاهایی با تماس مستقیم با مواد خورنده تبدیل کرده است.

۱. استفاده در اسکلت فلزی و سازه‌های ساختمانی

در پروژه‌های عمرانی، از ناودانی گالوانیزه برای ساخت چارچوب‌ها، تقویت تیرها و ستون‌ها، اجرای بادبندها و نگهدارنده‌های فلزی استفاده می‌شود. مقاومت بالای این نوع ناودانی در برابر خوردگی، آن را برای سازه‌هایی که در معرض باران، رطوبت یا تغییرات دمایی هستند، بسیار مناسب می‌کند.

۲. کاربرد در تأسیسات فضای باز و صنعتی

ناودانی‌ های گالوانیزه در سازه‌های صنعتی مانند اسکلت سوله‌ها، سایبان‌ها، گلخانه‌ها، پل‌های فلزی، دکل‌های مخابراتی، کانال‌های کابل‌کشی و تأسیسات روباز استفاده می‌شوند. این مقاطع نه‌تنها بارهای فیزیکی را تحمل می‌کنند، بلکه در برابر اکسیداسیون ناشی از بخارات شیمیایی یا رطوبت بالا نیز مقاومت بالایی دارند.

۳. ساخت فریم پنل‌های خورشیدی و سیستم‌های نگهدارنده

در صنعت انرژی‌های نو، از جمله نیروگاه‌های خورشیدی، ناودانی‌ های گالوانیزه به‌عنوان پایه و نگهدارنده پنل‌های فتوولتائیک استفاده می‌شوند. چون این سازه‌ها معمولاً در فضای باز نصب می‌شوند و در معرض آفتاب، باد، باران و گردوغبار قرار دارند، دوام و پایداری سازه از اهمیت بالایی برخوردار است.

۴. قفسه‌بندی و فریم‌سازی در فضاهای صنعتی و تجاری

در انبارها، فروشگاه‌ها و مراکز توزیع، از ناودانی گالوانیزه برای ساخت قفسه‌های سنگین و سازه‌های نگهدارنده بهره گرفته می‌شود. این قفسه‌ها علاوه‌بر تحمل وزن بالا، به‌دلیل سطح گالوانیزه‌شده خود در برابر آسیب‌های محیطی و ضربه مقاوم‌اند.

مزایا و معایب ناودانی گالوانیزه

ناودانی گالوانیزه به‌عنوان یکی از پرمصرف‌ترین مقاطع فولادی در صنایع ساختمانی و صنعتی، به‌دلیل ویژگی‌های فنی خاص خود، انتخابی مناسب در بسیاری از پروژه‌ها محسوب می‌شود. با این حال، مانند هر محصول دیگری، این نوع ناودانی نیز مزایا و معایب خاص خود را دارد که بررسی آن‌ها پیش از خرید و استفاده، بسیار ضروری است.

مزایای ناودانی گالوانیزه

۱. مقاومت بالا در برابر خوردگی و زنگ‌زدگی
مهم‌ترین مزیت ناودانی گالوانیزه، پوشش روی آن است که به‌عنوان یک لایه محافظ عمل می‌کند. این لایه از تماس مستقیم رطوبت، هوا و مواد خورنده با سطح فولاد جلوگیری می‌کند و از اکسیداسیون زودهنگام آن ممانعت به‌عمل می‌آورد. در مناطقی با شرایط آب‌وهوایی مرطوب یا در مجاورت مواد شیمیایی، این ویژگی یک امتیاز حیاتی محسوب می‌شود.

۲. طول عمر بالا
پوشش گالوانیزه باعث می‌شود عمر مفید ناودانی به‌طور چشمگیری افزایش یابد. در بسیاری از موارد، عمر مفید این مقاطع حتی تا چند دهه نیز ادامه دارد، به‌خصوص زمانی که از روش گالوانیزه گرم استفاده شده باشد. همین ویژگی باعث کاهش نیاز به تعویض یا تعمیرات مکرر در پروژه‌ها می‌شود.

۳. مقرون‌به‌صرفه در بلندمدت
اگرچه ممکن است هزینه اولیه ناودانی گالوانیزه نسبت به ناودانی معمولی یا نورد نشده کمی بالاتر باشد، اما با در نظر گرفتن هزینه‌های نگهداری پایین، دوام طولانی و کاهش نیاز به رنگ‌آمیزی یا پوشش‌دهی مجدد، این نوع مقطع در درازمدت بسیار مقرون‌به‌صرفه خواهد بود.

۴. آماده برای نصب و بدون نیاز به رنگ‌آمیزی
یکی دیگر از مزایای ناودانی گالوانیزه این است که پس از خرید، بلافاصله قابل‌نصب است و نیازی به اعمال رنگ ضدزنگ یا فرآیندهای محافظتی اضافه ندارد. این موضوع به‌ویژه در پروژه‌هایی که زمان اجرا محدود است، بسیار اهمیت دارد.

۵. سازگاری با شرایط محیطی مختلف
چه در مناطق مرطوب، چه صنعتی یا حتی محیط‌های دریایی، ناودانی گالوانیزه عملکردی باثبات و مقاوم دارد. این مقطع در برابر باران، بخار، باران اسیدی و گردوغبار مقاوم است و دچار تغییر رنگ یا تغییر فرم نمی‌شود.

۶. امکان استفاده در انواع سازه‌های فلزی
به‌دلیل خواص مکانیکی خوب و سطح مقاوم آن، این نوع ناودانی در پروژه‌های مختلفی از قبیل اسکلت سوله‌ها، پل‌ها، سقف‌های فلزی، پایه‌های تجهیزات و حتی در صنعت انرژی‌های تجدیدپذیر (مانند پایه‌های پنل خورشیدی) مورد استفاده قرار می‌گیرد.

معایب ناودانی گالوانیزه

۱. وزن بیشتر نسبت به گزینه‌های آلومینیومی
اگرچه ناودانی گالوانیزه نسبت به بسیاری از مقاطع فولادی عملکرد بهتری دارد، اما در مقایسه با ناودانی آلومینیومی، وزن بالاتری دارد. این مسئله ممکن است در پروژه‌هایی که نیاز به مقاطع سبک‌وزن دارند، چالش‌برانگیز باشد؛ به‌ویژه در صنعت هوافضا یا معماری‌های خاص.

۲. محدودیت در جوشکاری و اصلاح سطح
سطح گالوانیزه‌شده در هنگام جوشکاری ممکن است تولید دود و بخارهای مضر کند، که برای سلامتی جوشکار خطرناک است و نیاز به تهویه مناسب دارد. علاوه‌بر این، پس از جوشکاری، سطح جوش‌خورده خاصیت ضدزنگی خود را از دست می‌دهد و نیاز به ترمیم با اسپری گالوانیزه یا رنگ محافظ دارد.

۳. افزایش هزینه در پروژه‌های خیلی بزرگ
در پروژه‌هایی با مصرف بسیار بالا، تفاوت قیمت بین ناودانی گالوانیزه و نوع معمولی ممکن است در برآورد نهایی هزینه پروژه تأثیرگذار باشد. در چنین شرایطی، اگر پروژه در منطقه‌ای با رطوبت پایین و شرایط آب‌وهوایی متعادل اجرا شود، ممکن است از نظر اقتصادی استفاده از نوع گالوانیزه منطقی نباشد.

۴. امکان خراش یا آسیب مکانیکی در حمل‌ونقل
اگرچه پوشش گالوانیزه در برابر رطوبت مقاوم است، اما در صورت برخورد فیزیکی یا خراش شدید در زمان بارگیری یا تخلیه، ممکن است این لایه دچار آسیب شود و خاصیت ضدزنگی آن در نقاط آسیب‌دیده کاهش یابد. در نتیجه نیاز به بسته‌بندی و جابه‌جایی با دقت بالا دارد.

در مجموع، ناودانی گالوانیزه انتخابی حرفه‌ای و قابل‌اعتماد برای پروژه‌هایی است که در آن‌ها دوام، مقاومت در برابر شرایط محیطی سخت، و کاهش هزینه‌های نگهداری اولویت دارند. با این حال، آگاهی از محدودیت‌ها و نقاط ضعف آن به کاربران کمک می‌کند تا در شرایط خاص، انتخابی آگاهانه‌تر و فنی‌تر داشته باشند.

ابعاد ناودانی گالوانیزه

ناودانی گالوانیزه در طیف گسترده‌ای از ابعاد تولید و عرضه می‌شود تا نیازهای متنوع پروژه‌های صنعتی، ساختمانی و تأسیساتی را پوشش دهد. ابعاد این نوع مقطع معمولاً بر حسب میلی‌متر و به‌صورت ترکیب ارتفاع جان (H)، عرض بال (B) و ضخامت جان و بال تعریف می‌شود.

ابعاد استاندارد ناودانی‌ ها معمولاً از 40×20 میلی‌متر شروع شده و تا 400×110 میلی‌متر نیز ادامه می‌یابد. در این میان، سایزهای رایج‌تر مثل 80×40، 100×50، 120×60 و 160×65 میلی‌متر بیشترین کاربرد را دارند. ضخامت ورق بسته به سایز، از 2 میلی‌متر تا حتی 10 میلی‌متر در مقاطع سنگین قابل‌تغییر است.

طول شاخه‌ های ناودانی گالوانیزه نیز عمدتاً ۶ متر است، اما در موارد خاص یا سفارشی، می‌توان طول‌های ۳، ۴ یا ۱۲ متری نیز تهیه کرد. هرچقدر سایز و ضخامت بیشتر باشد، طبیعتاً وزن نهایی ناودانی هم افزایش خواهد داشت.

نکته مهم اینجاست که گالوانیزه بودن مقطع باعث نمی‌شود ابعاد آن تغییر کند؛ تنها یک لایه نازک از فلز روی روی سطح ناودانی قرار می‌گیرد، که تأثیر آن در ابعاد نهایی قابل‌چشم‌پوشی است. این ویژگی به مهندسان این اطمینان را می‌دهد که ناودانی گالوانیزه می‌تواند بدون نیاز به تغییرات در نقشه یا محاسبات، جایگزین نوع معمولی شود.

از آنجا که ابعاد مستقیماً بر وزن هر متر و وزن شاخه کامل تأثیر دارند، برای داشتن برآورد دقیق، بهتر است به جدول وزنی ناودانی گالوانیزه مراجعه شود. در این جدول، اطلاعات کاملی از وزن هر سایز استاندارد در اختیار شما قرار خواهد گرفت تا انتخابی فنی‌تر و دقیق‌تر داشته باشید.

قیمت ناودانی گالوانیزه

قیمت ناودانی گالوانیزه تحت‌تأثیر مجموعه‌ای از عوامل فنی، اقتصادی و شرایط بازار قرار دارد. این نوع پروفیل به‌دلیل ویژگی‌های خاص خود، از جمله مقاومت بالا در برابر خوردگی و طول عمر زیاد، نسبت به ناودانی سیاه یا معمولی قیمت بالاتری دارد. اما این اختلاف قیمت همیشگی و ثابت نیست و ممکن است بسته به پارامترهای مختلف، دچار نوسان شود. در ادامه مهم‌ ترین عوامل تأثیرگذار بر قیمت ناودانی گالوانیزه را بررسی می‌کنیم:

۱. نوع گالوانیزه (سرد یا گرم)

ناودانی‌ های گالوانیزه معمولاً به دو روش سرد و گرم تولید می‌شوند. گالوانیزه گرم دوام و مقاومت بیشتری دارد، چرا که در این روش مقطع فولادی در وان روی مذاب غوطه‌ور می‌شود و لایه‌ای ضخیم‌تر و ماندگارتر روی سطح آن ایجاد می‌شود. در مقابل، گالوانیزه سرد (الکتروگالوانیزه) پوشش نازک‌تری دارد و بیشتر در کاربردهای داخلی یا تزئینی استفاده می‌شود. طبیعی است که ناودانی گالوانیزه گرم قیمت بالاتری نسبت به نوع سرد داشته باشد.

۲. ابعاد، ضخامت و وزن

هرچه سایز ناودانی (ارتفاع جان و عرض بال)، ضخامت ورق و به‌تبع آن وزن هر متر طول بیشتر باشد، قیمت آن نیز به همان نسبت افزایش خواهد یافت. برای مثال، ناودانی ۱۶۰×۶۵ با ضخامت ۶ میلی‌متر به‌مراتب سنگین‌تر و گران‌تر از ناودانی ۸۰×۴۰ با ضخامت ۳ میلی‌متر خواهد بود. بنابراین، اطلاع دقیق از وزن ناودانی یکی از پیش‌شرط‌های تخمین صحیح هزینه‌هاست.

۳. نرخ روزانه فولاد و روی

از آنجا که ماده اولیه ناودانی فولاد است و فرآیند گالوانیزه نیز وابسته به فلز روی است، نوسانات قیمت جهانی این دو فلز تأثیر مستقیمی بر قیمت نهایی ناودانی گالوانیزه دارد. افزایش نرخ دلار، تغییرات بورس فلزات لندن (LME) و شرایط بازار داخلی می‌توانند باعث نوسان روزانه یا هفتگی قیمت‌ها شوند.

۴. برند تولیدکننده و کیفیت ساخت

برندهایی که از ورق‌های باکیفیت‌تر استفاده می‌کنند یا استانداردهای گالوانیزه‌کاری دقیق‌تری دارند، محصولات خود را با قیمت بالاتری عرضه می‌کنند. همچنین عواملی مثل یکنواختی ضخامت پوشش روی، عدم وجود خوردگی یا ترک سطحی و دقت در طول و زاویه‌ها بر کیفیت نهایی و درنتیجه قیمت تأثیر دارد.

۵. هزینه حمل و بسته‌بندی

در پروژه‌هایی که نیاز به حمل بار به مناطق دوردست یا سخت‌گذر دارند، هزینه حمل‌ونقل می‌تواند به‌طور قابل‌توجهی به قیمت نهایی اضافه شود. همچنین نوع بسته‌بندی (بسته‌بندی ضدضربه یا تسمه‌کشی صنعتی) هم بر هزینه نهایی خرید مؤثر است.

در نهایت، برای خرید ناودانی گالوانیزه، توصیه می‌شود ضمن مقایسه قیمت‌ها، به کیفیت، برند تولیدی و روش گالوانیزه‌کاری هم توجه ویژه‌ای داشته باشید. استفاده از جدول وزنی در کنار مشاوره با تأمین‌کننده معتبر، به شما در تصمیم‌گیری بهتر کمک خواهد کرد.

جمع‌بندی

ناودانی گالوانیزه به‌عنوان یکی از مقاطع پرکاربرد در صنعت ساخت‌وساز، به‌خاطر ویژگی‌هایی مثل مقاومت بالا در برابر خوردگی، طول عمر بالا، و استحکام مناسب، جایگاه ویژه‌ای در پروژه‌های عمرانی، صنعتی، تأسیساتی و حتی سازه‌های سبک دارد.

فرآیند گالوانیزه‌کردن – چه به روش گرم و چه سرد – تضمین می‌کند که این مقطع در برابر رطوبت، تغییرات آب‌وهوایی و محیط‌های خورنده، عملکردی باثبات و قابل‌اعتماد داشته باشد.

ابعاد و مشخصات متنوع ناودانی گالوانیزه باعث شده تا بتوان از آن در پروژه‌هایی با نیازهای خاص و متنوع استفاده کرد؛ از فریم‌های سوله گرفته تا پایه‌های پنل‌های خورشیدی و قفسه‌های سنگین صنعتی.

با توجه به اینکه قیمت این نوع مقطع تحت‌تأثیر عواملی چون ابعاد، ضخامت، برند تولیدکننده، نوع گالوانیزه و نوسانات بازار است، پیشنهاد می‌شود قبل از خرید، حتماً مشخصات فنی را بررسی کرده و با جدول وزنی دقیق آن مقایسه انجام دهید تا برآورد مالی دقیقی برای پروژه‌تان داشته باشید.

در نهایت، اگر دوام، عملکرد طولانی‌مدت و مقاومت در شرایط سخت برای شما اولویت دارد، ناودانی گالوانیزه بدون شک یک انتخاب هوشمندانه و حرفه‌ای برای پروژه‌تان خواهد بود.